Những hệ lụy do dịch cúm mùa khiến thế giới không thể chủ quan trước lời cảnh báo về nguy cơ tái diễn một đại dịch giống COVID-19.
Kể từ cuối năm 2024 đến nay, dịch cúm mùa đã diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia ở châu Á, châu Âu và Mỹ, với số ca nhiễm cùng ca tử vong gia tăng nhanh chóng. Những hệ lụy do cúm mùa khiến thế giới không thể chủ quan và lời cảnh báo về diễn biến bất thường cùng biện pháp ứng phó với cúm mùa đã được các chính quyền cập nhật, điều chỉnh để phù hợp với tình hình dịch bệnh năm nay.
Nguy cơ tái diễn một đại dịch lớn nhân loại chủ quan và không thích ứng kịp thời. (Ảnh: Getty Images)
Cúm mùa là một bệnh lý lây nhiễm quen thuộc, có lịch sử bùng phát lần đầu tiên vào thế kỷ 16, trong đó đại dịch cúm Tây Ban Nha vào năm 1918-1919 từng là nỗi ám ảnh của nhân loại khi gây ra khoảng 21 triệu ca tử vong trên toàn thế giới. Với cộng đồng trong nước, câu chuyện cúm mùa của năm nay khiến dư luận chú ý vì nó gắn liền với ca tử vong của diễn viên nổi tiếng người Đài Loan (Trung Quốc) Từ Hy Viên tại Nhật Bản vì bệnh cúm.
Kể từ cuối năm 2024 đến tháng 2 năm nay, dịch cúm mùa đã diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia ở châu Á. (Ảnh: SSB)
Dịch cúm hoành hành tại châu Á
Nhiều quốc gia tại châu Á đã phải đối mặt với dịch cúm tồi tệ nhất trong nhiều năm qua. Bắt đầu từ tháng 12/2024, Nhật Bản chứng kiến số ca nhiễm cúm tăng đột biến, cao hơn gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, số lượng bệnh nhân mắc cúm mùa chiếm con số áp đảo so với các bệnh khác với đỉnh điểm là vào cuối tháng 1. Ước tính số bệnh nhân trên toàn quốc trong tuần tính đến ngày 19/1 là khoảng 386.000 người và tổng số bệnh nhân trong mùa cúm kể từ ngày 2/9/2024 là khoảng 9.523.000 người. Cuối năm 2024, giới chức y tế Nhật Bản đã thông báo số ca bệnh cúm mùa vào thời điểm cuối năm ở mức cao nhất trong 10 năm qua. Nhật Bản ước tính nếu tính cả chi phí điều trị cúm và ảnh hưởng kinh tế do người lao động phải nghỉ ốm, thì mùa cúm năm 2025 có thể gây thiệt hại lên tới khoảng 6.300 tỉ yen, khoảng hơn 41 tỷ USD.
Tại Đài Loan (Trung Quốc), trong tuần cuối tháng 1, số người có triệu chứng cúm đã vượt mốc cao nhất trong vòng 10 mùa dịch gần đây.
Kể từ đầu tháng 1, Hàn Quốc cũng trải qua đợt dịch cúm lan rộng nhất kể từ năm 2016 với số ca bệnh tăng mạnh, đặc biệt ở nhóm tuổi từ 13 đến 18 tuổi. Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc (KDCA) cho biết tỷ lệ người nghi mắc cúm khoảng 74 người trên 1.000 lượt khám tại 300 cơ sở y tế, tăng 136% so thời điểm cuối năm ngoái. Tỷ lệ này tiến gần đến mức đỉnh 86,2 vào năm 2016.
Dịch cúm hoành hành tại châu Á trong hai tháng đầu năm. (Ảnh: China Daily)
Cúm mùa bùng phát mạnh mẽ tại châu Âu
Mùa đông năm nay chứng kiến sự bùng phát mạnh mẽ của dịch cúm tại nhiều quốc gia châu Âu. Trong đó, Bỉ đã trải qua đợt dịch tồi tệ nhất tại nước này kể từ sau đại dịch COVID-19.
Tại Cộng hòa Czech, tỷ lệ người mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp lên tới 86% trong tuần đầu của tháng 2/2025, với số ca mắc cúm là 2.219 bệnh nhân trên 100.000 dân.
Mùa đông năm nay, tại Pháp, bệnh cúm dễ lây lan hơn bình thường với sự lưu hành cùng lúc của 3 loại virus cúm AH1N, H3N2 và cúm B. Điều này khiến việc kiểm soát dịch trở nên khó khăn hơn. Hàng năm, từ 2-6 triệu người Pháp bị nhiễm virus cúm và khoảng 10.000 người tử vong vì bệnh cúm.
Romania cũng ghi nhận số ca nhiễm trùng đường hô hấp và cúm ở mức kỷ lục, vượt quá 170.000 ca trên toàn quốc từ ngày 27/1 - 2/2.
Nam Bán cầu không ngoại lệ khi hệ thống giám sát bệnh tật quốc gia Australia cho biết, trong tuần đầu tiên của năm 2025, nước này đã ghi nhận 1.055 ca mắc cúm. Các chuyên gia y tế Australia đã cảnh báo có khả năng sẽ xảy ra một mùa cúm nghiêm trọng trong năm 2025 tại nước này, khi khu vực Bắc bán cầu đang có sự gia tăng các ca bệnh.
Mỹ: Cúm mùa bất thường, vượt đại dịch COVID-19
Nước Mỹ đã trải qua mùa cúm được các chuyên gia đánh giá là bất thường, tỷ lệ nhập viện vượt COVID-19 thời đại dịch, nhiều cơ sở y tế quá tải và nhiều bệnh nhân nặng. Kể từ ngày 23/1 đến ngày 1/2, cứ 100.000 người Mỹ có 14,4 người nhập viện do cúm, cao hơn tỷ lệ nhập viện do COVID-19 trong đỉnh điểm làn sóng Delta tháng 9/2021, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).
Dù tỷ lệ nhập viện bằng một nửa so với đỉnh dịch COVID-19 trong làn sóng Omicron năm 2022, nhưng đây là mùa cúm đầu tiên có số ca nhập viện tích lũy cao hơn COVID-19. Khoảng 64 ca nhập viện do cúm trên 100.000 người tính đến 1/2, cao hơn so với 44 ca do COVID-19.
Số ca tử vong hàng tuần do cúm tại Mỹ cũng lần đầu vượt COVID-19. Hai tuần cuối tháng 1, cúm khiến 1.302 người tử vong, nhiều hơn so với 1.066 người mắc COVID-19. Theo CDC, virus cúm hoạt động ở mức độ cao trên toàn quốc. Cứ ba người xét nghiệm tại phòng khám hoặc bệnh viện, sẽ có một người dương tính. Tại một số phòng khám ở Washington, 50% bệnh nhân xét nghiệm dương tính.
Ở một số nơi đã xảy ra tình trạng khan hiếm thuốc và quá tải hệ thống y tế do dịch cúm. (Ảnh: AA)
Khan hiếm thuốc, bệnh viện quá tải
Tiến sĩ Ryan Maves, chuyên gia y học hồi sức cấp cứu tại Trường Y Đại học Wake Forest (Mỹ), cho biết cường độ mùa cúm 2025 tương tự đại dịch cúm 2009, do virus H1N1 mới xuất hiện ở Mexico và nhanh chóng lan rộng toàn cầu. "Tại Mỹ, bệnh viện kín chỗ. Người bệnh không tràn ra bãi đỗ xe như đại dịch, nhưng các phòng mạch đều rất đông. Chúng tôi chứng kiến những điều đã không thấy vài năm gần đây, chẳng hạn người cao tuổi phải thở ECMO để hồi phục", tiến sĩ Maves cho biết.
Theo dữ liệu hằng tuần từ Viện Y tế công cộng Bỉ (Sciensano), tỷ lệ người đến khám vì các triệu chứng giống cúm đã lên tới gần 1.200 ca trên 100.000 dân. Tình trạng quá tải đã đặt áp lực lớn lên hệ thống y tế khi số ca nhập viện do cúm hiện ở mức 6,6/100.000 dân.
Tại Trung Quốc, sau khi giới chức y tế nước này đưa thêm hai loại thuốc chống cúm mới vào danh mục thuốc điều trị cúm là: marbaloxavir và favipiravir, đã làm tăng nhu cầu về thuốc kháng virus mới - baloxavir marboxil, tên thương mại là Xofluza - do Công ty dược phẩm Roche cung cấp duy nhất tại quốc gia này, gây ra tình trạng khan hiếm thuốc.
Trong khi oseltamivir - được bán dưới tên thương mại phổ biến là Tamiflu - thường được kê đơn trong 5 ngày liên tiếp, với liều dùng hàng ngày là hai viên thì với Xofluza, chỉ cần dùng một lần trong suốt quá trình nhiễm bệnh. Tuy nhiên, các chuyên gia tại Trung Quốc khuyến cáo nên đưa người bệnh đến bệnh viện để đánh giá và chỉ nên dùng Xofluza theo hướng dẫn của bác sỹ. Đặc biêt, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa đặc biệt khi sử dụng loại thuốc kháng virus này.
Nguy cơ tái diễn một đại dịch lớn nhân loại chủ quan và không thích ứng kịp thời. (Ảnh: Nippon)
Cảnh báo về một đại dịch hậu COVID-19
Nhà vi trùng học nổi tiếng tại Hong Kong (Trung Quốc) Yuen Kwok-Yung - người đã có kinh nghiệm chiến đấu với những loại virus nguy hiểm nhất nhận định: "So sánh với đại dịch cúm Tây Ban Nha hồi năm 1918 có thể thấy dân số toàn cầu đã tăng lên ít nhất gấp 3 lần. Do đó, tôi hy vọng chính phủ các nước có thể lường trước các thách thức về những đại dịch tiềm ẩn có thể xảy ra trong tương lai. Giờ là lúc chúng ta cần nhìn lại những gì đã xảy ra vào thời kỳ dịch COVID-19 để rút ra những kinh nghiệm và phương hướng để biết nên làm gì tiếp theo".
Giới chuyên gia nhận định yếu tố thời tiết là một trong những nguyên nhân chính giải thích lý do mọi người dễ mắc cúm vào mùa đông. Các yếu tố như: nhiệt độ lạnh hơn và ít nắng hơn - có thể làm trầm trọng thêm sự lây lan của bệnh cúm, do nhiệt độ lạnh hơn hạn chế phản ứng miễn dịch bẩm sinh của con người.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng trên thực tế, việc giảm nhiệt độ bên trong mũi chỉ 5°C sẽ tiêu diệt gần một nửa trong số hàng tỷ tế bào chống vi khuẩn và virus trong lỗ mũi. Ngoài ra, không khí khô khiến các giọt dịch tiết từ đường hô hấp bốc hơi nhanh hơn, làm cho các giọt bắn và hạt chứa virus cúm trở nên nhỏ nhẹ hơn, có thể di chuyển xa hơn và tồn tại lâu hơn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm khi ho hoặc hắt hơi. Nguy hiểm hơn, không cần phải giao tiếp trực tiếp với người bị cúm mới bị lây. Chúng ta có thể nhiễm cúm khi chạm vào những bề mặt đồ vật có virus.
Tiêm vaccine cúm, nhưng kể cả việc tiêm phòng cũng cần thực hiện đúng cách, đúng thời điểm và định kỳ để có hiệu quả phòng bệnh tốt nhất. Ngoài ra, trong mùa dịch, các biện pháp phòng ngừa khác cũng quan trọng, ví dụ như rửa tay thường xuyên, che miệng và mũi khi ho hay hắt hơi, đeo khẩu trang nơi đông người và vệ sinh sạch sẽ môi trường sống./.
Nguồn: Linh Quy/vtv.vn
