Ba tuyến cao tốc kết nối TP.HCM đi miền Tây, Đông Nam Bộ dù được thiết kế vận tốc 80-120 km/h, song ôtô thường phải chạy với tốc độ "thấp tốc" trên các tuyến cao tốc này bởi nhỏ hẹp và quá tải.
Trên cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, hướng về các tỉnh miền Tây, dài 51 km, rộng 16 m, 4 làn xe, vận tốc thiết kế 80 km/h, đưa vào khai thác cuối tháng 4 năm nay sau 13 năm triển khai. Tuyến đường giúp giảm tải cho quốc lộ 1, rút ngắn gần nửa thời gian TP.HCM đi Mỹ Thuận. Nhà đầu tư cao tốc đã đưa ra mức phí 108.000-432.000 đồng mỗi lượt, song chưa áp dụng. Dù mới hoạt động, tuyến đường này đã được xem quá tải. Sau ba tháng vận hành, cao tốc phục vụ hơn 21 triệu ôtô, bình quân mỗi ngày 30.500 lượt. Trên cao tốc cũng ghi nhận khoảng 500 sự cố xe chết máy, nổ lốp... được lực lượng cứu hộ giải quyết.
Nối với cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, tuyến TP.HCM - Trung Lương hiện cũng quá tải trầm trọng sau 12 năm đưa vào khai thác. Tuyến cao tốc đầu tiên ở miền Nam dài gần 62 km, 4 làn xe, đến nay thường xuyên ùn tắc nhưng vẫn là trục giao thông chính nối TP HCM về miền Tây, cùng với quốc lộ 1. Cục Quản lý đường bộ 4 (Tổng cục Đường bộ) cho biết: sau khi dừng thu phí từ đầu năm 2019, lượng xe qua cao tốc TP.HCM - Trung Lương tăng đột biến, hơn 35% so với trước, với khoảng 52.000 ôtô mỗi ngày; cao điểm lễ, tết xe tăng hơn 50% nên thường xuyên ùn ứ. Tuyến đường hiện cho xe chạy tốc độ 100 km/h, nhưng ôtô chỉ có thể di chuyển 60-70 km/h, nhiều thời điểm còn chậm hơn. Ngoài ùn tắc, tai nạn cũng gia tăng trên tuyến do tình trạng xe chạy dưới tốc độ tối thiểu hoặc thường xuyên đi vào làn dừng khẩn cấp.
Ở phía Đông kết nối TP.HCM với khu vực Đông Nam Bộ, trục huyết mạch TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, sau 7 năm khai thác đang đối mặt áp lực giao thông lớn, liên tục ùn tắc. Tuyến này hiện được xem có lưu lượng xe lớn nhất trong các cao tốc toàn quốc, bình quân từ 45.000-50.000 lượt mỗi ngày; cao điểm lễ, Tết hơn 60.000. Vài ngày gần đây, giao thông trên cao tốc thêm căng thẳng do triển khai thu phí không dừng. Toàn tuyến dài 55 km, cho xe chay tối đa 120 km/h, song nhiều tài xế mất hơn ba tiếng mới có thể đi qua.
Trước thực tế này, thì TP.HCM, Long An và Tiền Giang đều đề xuất sớm mở rộng cao tốc TP.HCM - Trung Lương và Trung Lương - Mỹ Thuận. Hai tuyến đường này khi được đầu tư, cùng việc hoàn thành các dự án cầu Mỹ Thuận 2, cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ (dài 30 km), giúp nối liền hệ thống cao tốc trục dọc từ TP.HCM đến Cần Thơ, góp phần giảm ùn tắc và tăng khả năng chuyên chở hàng hoá, hành khách giữa thành phố và cách tỉnh miền Tây.
Với cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây cũng được kỳ vọng mở rộng từ 4 lên 8 làn xe trên đoạn dài gần 24 km, từ nút giao An Phú (TP.HCM) đến vị trí giao dự kiến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, trong đó xây thêm cầu Long Thành 2, xoá "nút thắt cổ chai" ở khu vực. Tổng kinh phí thực hiện dự án ước tính gần 13.000 tỷ đồng, khi hoàn thành giúp tăng khả năng khai thác trên tuyến và đáp ứng nhu cầu đi lại khi sân bay Long Thành vận hành năm 2025./.