Các nhà khoa học cảnh báo nguy cơ động đất đang gia tăng ngay dưới chân những siêu đô thị lớn nhất thế giới.
Các siêu đô thị như Tokyo (Nhật Bản), San Francisco hay Los Angeles (Mỹ) có nguy cơ hứng chịu động đất ngày càng tăng khi nước mưa, băng tan và các hiện tượng thời tiết cực đoan thấm sâu vào các đới đứt gãy, kích hoạt những mảng kiến tạo vốn đã căng như dây đàn.
Động đất gây hư hại đường sá ở Hakui, tỉnh Ishikawa, Nhật Bản, ngày 2.1.2024. Ảnh: Xinhua
Bang California (Mỹ) ghi nhận tới 10.000 trận động đất mỗi năm, trung bình 1 lần mỗi giờ. Không ngẫu nhiên mà giới địa chất cho rằng tên gọi phù hợp hơn cho bang này phải là “miền động đất”, bởi California nằm ngay trên đới đứt gãy San Andreas, nơi hai mảng kiến tạo khổng lồ Bắc Mỹ và Thái Bình Dương trượt dọc nhau.
Đới đứt gãy San Andreas. Ảnh: USGS
Những năm gần đây, California gây chú ý nhiều hơn bởi cháy rừng và lũ quét - hệ quả của nóng lên toàn cầu. Thế nhưng, điều đáng sợ hơn đang manh nha: Biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng hoạt động địa chấn, theo các nghiên cứu mới nhất.
Ý tưởng khí hậu ảnh hưởng đến lòng đất từng bị xem là khó tin. Nhưng các bằng chứng khoa học đang xếp lại thành một bức tranh rõ nét.
Nghiên cứu của Cơ quan Địa chấn Thụy Sĩ (Swiss Seismological Service) công bố vào mùa hè 2025 chỉ ra mối liên hệ đáng báo động giữa đợt nắng nóng năm 2015 và các chùm dư chấn nhỏ dưới khối núi Mont Blanc (dãy Alps).
Khi băng và tuyết tan nhanh, nước thấm sâu qua các tầng đá, chảy vào hệ thống đứt gãy cắt ngang đường hầm Mont Blanc dài 12km. Lượng nước này hoạt động như một “chất bôi trơn”, khiến đứt gãy dịch chuyển nhẹ và gây ra loạt rung chấn kéo dài nhiều năm.
Điều nguy hiểm hơn là những rung chấn nhỏ liên tục làm tăng nguy cơ hình thành một trận động đất lớn trong tương lai.
Với tốc độ nóng lên ngày càng mạnh, các chuyên gia cảnh báo hiện tượng băng tan, tan băng vĩnh cửu và mưa cực đoan sẽ tiếp tục kích hoạt hoạt động địa chấn từ dãy Alps đến Siberia (Nga).
Dù không có băng tan, nhiều siêu đô thị vẫn đối mặt rủi ro tương tự vì mưa lớn và siêu bão - vốn ngày càng dữ dội do biến đổi khí hậu.
Tokyo chịu đe dọa từ các cơn bão nhiệt đới ngày càng chậm hơn, ẩm hơn, đổ lượng mưa lớn kỷ lục xuống thành phố. Nước thấm vào các đới đứt gãy sâu dưới lòng đất, gia tăng áp lực tại các điểm “khóa” đang chờ bung.
Nhật Bản ước tính khả năng Tokyo hứng một trận động đất lớn trong 30 năm tới lên tới 70% - con số khiến mọi thay đổi dù nhỏ nhất cũng trở thành mối đe dọa.
Một con đường bị hư hại do động đất ở Hakui, tỉnh Ishikawa, Nhật Bản, ngày 2.1.2024. Ảnh: Xinhua
California cũng đang chờ đợi một cơn đại địa chấn. Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cảnh báo có hơn 70% khả năng xảy ra động đất từ 6,7 độ trở lên ở khu vực vịnh San Francisco trong vòng 18 năm tới.
Miền nam California thậm chí còn nguy hiểm hơn, với 300 đứt gãy có thể gây ra động đất mạnh. Nguy cơ lớn nhất vẫn là San Andreas, nơi khả năng xảy ra trận động đất 7,5 độ richter trong 3 thập kỷ tới lên tới hơn 1/3.
Một kịch bản như vậy được dự báo sẽ cướp đi khoảng 2.000 sinh mạng và gây thiệt hại 200 tỉ USD.
Biến đổi khí hậu không chỉ làm nóng bầu khí quyển, nó đang làm rung chuyển cả những thành phố lớn nhất thế giới. Và nếu xu hướng thời tiết cực đoan tiếp tục, “cảnh báo đỏ” cho các đô thị nằm trên đứt gãy chỉ còn là vấn đề thời gian./.
Nguồn: Song Minh/laodong.vn
