Hơn 600.000 người Venezuela mất quyền tạm trú hợp pháp tại Mỹ, nhiều người phải bán tháo tài sản và rời bỏ cuộc sống họ đã dày công xây dựng.
Anh Carlos Rodríguez, 30 tuổi, đã rời Venezuela năm 2018 và dành 6 năm qua để xây dựng tương lai ở Miami. Anh tiết kiệm tiền mua nhà, được thăng chức, nuôi một chú chó và âm thầm lên kế hoạch cầu hôn bạn gái.
Nhưng tuần trước, trong căn hộ còn vương mùi cà phê, anh gấp chiếc khăn bếp cuối cùng vào hộp, tháo dỡ từng mảnh cuộc sống mà mình dày công xây dựng. Ngày hôm sau, anh giao chú chó cho hàng xóm, đồng thời chấm dứt mối tình hai năm của mình và lên máy bay sang Tây Ban Nha.
“Không phải tôi muốn đi, mà tôi bị ép buộc phải rời đi - một lần nữa", anh Rodriguez nói.
Anh Carlos Rodríguez chỉ là một trong hơn 600.000 người Venezuela vừa mất TPS (Temporary Protected Status - quyền tạm trú bảo vệ), chương trình từng giúp họ tránh bị trục xuất và sinh sống, làm việc hợp pháp tại Mỹ.
Một phụ nữ Venezuela ôm con gái 5 tuổi trong căn hộ ở Aurora, Colorado, Mỹ, giữa nỗi lo bị Cơ quan Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) đưa đi trục xuất, ngày 30/1/2025. (Ảnh: Reuters)
Chỉ sau một đêm, nhiều người mất việc đã gắn bó nhiều năm. Nhiều người khác phải đóng cửa kinh doanh, chấm dứt hợp đồng thuê nhà, bỏ trống căn hộ, thậm chí mất giấy phép lái xe, bảo hiểm y tế và quyền tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Tại Washington D.C., Anh Diego Anez, 29 tuổi, cũng chạy đua với thời gian. Dù công ty đang tài trợ visa H-1B cho anh, anh vẫn trì hoãn chuyển sang căn hộ lớn hơn vì không chắc chắn có được phép ở lại. “Bạn không thể lập kế hoạch dài hạn, mọi thứ thay đổi từng tuần”, Anez nói.
Ngay cả những người có hồ sơ di trú còn mở cũng cảm thấy bất an.
Anh Reinaldo De Fernández, 24 tuổi, chia sẻ: “Dù tôi tuân thủ luật pháp, tôi vẫn cảm thấy như tội phạm”. Anh đến Mỹ năm 2022 qua chương trình nhân đạo, có chứng chỉ ESL, bằng tốt nghiệp trung học Mỹ và bằng đại học.
Anh làm báo, xây trường cho trẻ em thổ dân và đại diện cộng đồng tại hội nghị nhân quyền Liên hợp quốc. “Khi TPS bị thu hồi, tôi suýt mất việc. Ngay cả hồ sơ tị nạn giờ cũng không mang lại cảm giác an toàn, vì bên ngoài như đang có chiến dịch truy lùng nhắm vào cộng đồng của chúng tôi”, anh nói.
Tại Florida, Helene Villalonga, nhà hoạt động Mỹ gốc Venezuela, coi việc TPS kết thúc như một nỗi đau cá nhân. Chị đã dành hơn một thập kỷ đấu tranh bảo vệ cộng đồng. Năm 2009, con trai chị bị trục xuất về Venezuela, buộc phải trốn chạy và bị đánh đập bởi những người có liên hệ với chính phủ.
“Làm sao tôi có thể không xem đây là chuyện cá nhân, khi mỗi tin nhắn tôi nhận lại nhắc tôi về nỗi sợ hãi khi con trai bị trục xuất", chị Villalonga nói.
Theo bà Kathleen Bush-Joseph từ Viện Chính sách Di cư, việc hủy TPS và các chương trình nhân đạo khác có thể làm tê liệt hệ thống tị nạn vốn đã quá tải, với hơn 1,5 triệu đơn đang chờ xử lý và 2,4 triệu vụ khác đang chờ xét xử tại tòa di trú. “Điều này cho thấy sự mong manh của TPS”, bà nhấn mạnh. Tình trạng tạm thời này vốn không nhằm trở thành vĩnh viễn nhưng theo thời gian đã trở thành giải pháp thay thế cho cải cách nhập cư mà Quốc hội không thực hiện.
Trong nhiều tháng qua, số phận người Venezuela tại Mỹ bị đảo lộn giữa các tòa án. Chính quyền Trump thông báo chấm dứt TPS, tòa án liên bang tạm chặn, nhưng Tòa án tối cao Mỹ hủy lệnh và cuối cùng TPS chính thức kết thúc từ ngày 7/11.
Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump nhắm vào các tàu nghi buôn ma túy của Venezuela và triển khai lực lượng Mỹ trong khu vực, làm dấy lên nguy cơ xung đột quân sự.
Chính quyền liên bang lập luận rằng TPS - lần đầu được cấp năm 2021 dưới thời ông Biden - đã trở thành “nam châm” thu hút di cư bất hợp pháp. Tháng 2 vừa qua, chính quyền Trump khẳng định Venezuela đã cải thiện về “kinh tế, y tế công cộng và tình hình tội phạm”.
Bộ Ngoại giao Mỹ vẫn cảnh báo công dân không nên đến Venezuela, nhấn mạnh về “nguy cơ cao bị bắt giữ sai trái, tra tấn, bắt cóc, tội phạm bạo lực và cơ sở y tế yếu kém”./.
Nguồn: Diệu Hoa/vtcnews.vn
