Chính phủ Mỹ chính thức thức mở cửa trở lại sau đợt đóng cửa dài nhất lịch sử khiến hơn 1 triệu công nhân phải làm việc không lương và nhiều lĩnh vực bị đình trệ.
Sáng 13/11, Hạ viện Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát bỏ phiếu chấm dứt đợt đóng cửa chính phủ lâu nhất trong lịch sử đất nước, đồng ý mở lại tất cả cơ quan liên bang sau 43 ngày tê liệt. Cùng với đó, Hạ viện Mỹ phê chuẩn dự luật ngân sách do Thượng viện thông qua, cho phép cơ quan hoạt động đến tháng 1/2026 với 222 phiếu thuận và 209 phiếu chống.
Ngay sau đó, dự luật được chuyển tới bàn làm việc của Tổng thống và ông Trump chính thức ký ban hành vài giờ sau đó - chính thức mở cửa chính phủ trở lại. Tuy nhiên, nhiều vấn đề xảy ra trước khi chính phủ đóng cửa vẫn chưa được giải quyết vào "ngày nước Mỹ trở lại".
Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại sau 41 ngày tê liệt. (Ảnh: Reuters)
Nguy cơ chính phủ đóng cửa một lần nữa
Gói tài trợ mới gần như không đặt ra rào cản nào đối với khả năng Tổng thống Donald Trump cắt giảm chi tiêu, trong bối cảnh Nhà Trắng nhiều lần bị chỉ trích vì thách thức thẩm quyền ngân sách của Quốc hội. Đáng chú ý, văn bản này cũng không bao gồm các khoản trợ cấp y tế sắp hết hạn - vấn đề từng khiến Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đẩy cuộc tranh luận đến bờ vực đóng cửa chính phủ ngay từ đầu.
Cuộc đóng cửa chính phủ cũng làm lộ rõ những bất đồng trong nội bộ đảng Dân chủ, những người liên tục gây sức ép, yêu cầu lãnh đạo phải cứng rắn hơn trong việc kiềm chế Tổng thống Trump. Trong khi đó, nhóm ôn hòa cho rằng họ bị ràng buộc khi đảng Cộng hòa vẫn kiểm soát cả hai viện của Quốc hội.
Lãnh đạo thiểu số tại Thượng viện Mỹ, Thượng Nghị sĩ Chuck Schumer cũng đang phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức, mặc dù ông đã bỏ phiếu chống lại thỏa thuận.
Và điều quan trọng, đảng Cộng hoà và đảng Dân chủ dường như đều chưa giành được chiến thắng rõ ràng sau khi chính phủ mở cửa trở lại. Theo khảo sát Reuters công bố hôm 12/11, 50% người dân cho rằng trách nhiệm thuộc về đảng Cộng hòa, trong khi 47% quy lỗi cho đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, trạng thái “bình thường” này có thể chỉ mang tính tạm thời. Thỏa thuận hiện tại chỉ bảo đảm nguồn tài chính cho chính phủ đến ngày 30/1, đồng nghĩa nguy cơ đóng cửa lần nữa có thể quay trở lại ngay đầu năm tới.
Cuộc khủng hoảng lần này đặt đảng Dân chủ vào một tình thế bất thường, bởi trong nhiều thập kỷ, đảng Cộng hòa thường là bên gây ra bế tắc ngân sách dẫn đến việc ngừng hoạt động của chính phủ.
Tại Thượng viện, lãnh đạo cam kết thúc đẩy nhanh gói ngân sách gồm các dự luật cho quân đội, giáo dục, thương mại, lao động, y tế, tư pháp và nội vụ. Tuy nhiên, nhiều dự luật gây chia rẽ như ngân sách năng lượng, Bộ An ninh Nội địa hay Bộ Tài chính có khả năng phải chuyển sang gói tạm thời kéo dài đến tháng 9/2026.
Một số nghị sĩ cho rằng chỉ cần xuất hiện yêu cầu cài điều khoản gây tranh cãi từ ông Trump hoặc các nhóm cứng rắn thì toàn bộ quá trình có thể đình trệ. Đảng Dân chủ cũng đặt vấn đề điều chuyển ngân sách liên quan biên giới và trục xuất, nhất là khi có tới 600 triệu USD đang được sử dụng khác với mục đích Quốc hội phê duyệt.
Trong lĩnh vực kinh tế, giới phân tích nhấn mạnh việc chính phủ chỉ được tài trợ đến ngày 30/1/2026 tạo ra lớp bất định mới. Đợt đóng cửa 43 ngày làm chậm trễ thu thập dữ liệu, ảnh hưởng tiến độ chi trả lương và kéo lùi nhiều dịch vụ công. Trong khi doanh nghiệp chuẩn bị công bố triển vọng năm mới, Quốc hội chỉ còn rất ít ngày họp trước kỳ nghỉ lễ, làm dấy lên lo ngại căng thẳng ngân sách sẽ lại bùng phát và một cuộc đóng cửa mới hoàn toàn có thể xảy ra.
Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ John Thune phát biểu trong cuộc họp báo vào ngày chính phủ đóng cửa một phần. (Ảnh: Reuters)
Le lói những tín hiệu đáng mừng
Hệ thống hàng không của Mỹ dần trở lại nhịp hoạt động bình thường sau khi hàng nghìn chuyến bay bị hủy vì tình trạng thiếu nhân viên kiểm soát không lưu. Cùng lúc, khoảng 42 triệu người dân sử dụng Chương trình trợ cấp tem phiếu thực phẩm SNAP cũng bớt lo lắng về nguy cơ nguồn hỗ trợ thực phẩm bị gián đoạn. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), phần lớn các bang sẽ nhận được khoản hỗ trợ SNAP đầy đủ trong vòng 24 giờ kể từ khi chính phủ mở cửa trở lại.
Tuy nhiên, trong thời gian chính phủ ngừng hoạt động, hàng trăm nghìn nhân viên liên bang buộc phải làm việc mà không được trả lương và những người xếp vào nhóm không thiết yếu bị yêu cầu tạm ngừng công việc. Nhưng họ vẫn được trả lương theo luật năm 2019, dù Nhà Trắng đe dọa giữ lại lương của một bộ phận nhân viên.
Ông Trump cũng từng tìm cách sa thải hàng nghìn công chức liên bang trong thời gian chính phủ đóng cửa nhằm gây sức ép lên chương trình trong nước vốn nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, thỏa thuận vừa đạt được để chấm dứt tình trạng đóng cửa cho phép nhóm lao động này tạm thời giữ được việc làm và buộc Nhà Trắng tạm dừng kế hoạch tinh giản nhân sự quy mô lớn cho tới cuối tháng 1. Theo dự tính, ông Trump đặt mục tiêu cắt giảm khoảng 300.000 viên chức trong tổng số 2,2 triệu nhân sự liên bang trước khi bước sáng năm 2026.
Đồng thời, Nhà Trắng thông báo nhân viên liên bang làm việc không lương trong thời gian chính phủ ngừng hoạt động sẽ bắt đầu nhận được tiền truy lĩnh từ ngày 15/11 và toàn bộ việc chi trả dự kiến hoàn tất vào ngày 19/11. Nhiều cơ quan liên bang sa thải nhân viên trong thời gian chính phủ đóng cửa được đề xuất hủy bỏ quyết định sa thải trong vòng 5 ngày.
Trong khi đó, tình trạng chính phủ Mỹ đóng cửa khiến hàng loạt báo cáo kinh tế quan trọng bị đình trệ, buộc giới đầu tư và Cục Dự trữ Liên bang phải đưa ra quyết định trong bối cảnh thiếu thông tin về nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Diễn biến này làm gia tăng tâm lý bất an của người tiêu dùng ngay trước mùa mua sắm cuối năm. Theo ước tính của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ việc gián đoạn kéo dài khiến khoảng 50 tỷ USD chi tiêu bị trì hoãn và làm giảm 1,5 điểm phần trăm tăng trưởng GDP. Phần lớn thiệt hại sẽ được bù đắp sau khi chính phủ mở cửa trở lại. Tuy vậy, khoảng 14 tỷ USD hoạt động kinh tế bị mất trong giai đoạn đóng cửa được dự báo sẽ không thể phục hồi hoàn toàn./.
Nguồn: Kông Anh/vtcnews.vn
