Sự dữ dội và khó lường của bão Bualoi phản ánh xu hướng bão ngày càng mạnh, mở rộng nhanh và khó dự báo khi nước biển ấm dần lên.
Bão nhiệt đới từ lâu đã được coi là mối đe dọa lớn đối với đời sống con người, không chỉ vì sức gió mạnh mà còn bởi kích thước của chúng.
Nghiên cứu mới của các nhà khoa học Đại học Purdue (Mỹ) chỉ ra rằng các cơn bão khi di chuyển qua vùng nước biển ấm hơn sẽ có xu hướng mở rộng nhanh hơn. Kết quả là chúng bao phủ phạm vi rộng lớn hơn, đồng nghĩa với diện tích gió mạnh, mưa lớn và triều cường cũng lan rộng, làm tăng nguy cơ tàn phá.
Bão ngày càng lớn và bất thường
Giáo sư Dan Chavas, khoa khoa học Trái đất, khí quyển và hành tinh của Đại học Purdue, ví hiện tượng này như bỏng ngô: "Khi bạn làm nóng cả chảo, hạt ngô có thể nổ nhanh hơn, nhưng tại những điểm nóng hơn thì chúng sẽ nổ mạnh và nhanh nhất. Bão cũng vậy, càng đi qua những vùng nước ấm, chúng càng mở rộng nhanh chóng".
Một nhóm nhà khoa học Mỹ vừa công bố kết quả nghiên cứu cho thấy tốc độ mở rộng kích thước bão có liên quan chặt chẽ đến nhiệt độ nước biển. Bằng hình ảnh ví von, họ cho rằng bão hoạt động giống như bỏng ngô nổ nhanh hơn ở những "điểm nóng" trên đại dương - Ảnh: NAS
Điều này có thể lý giải vì sao một số cơn bão trong lịch sử có sức tàn phá khác biệt không chỉ bởi cường độ gió mà còn bởi quy mô. Ví dụ, bão Helene năm 2024 đạt đường kính hơn 1.200km khi gió duy trì 225km/h, gây mưa lũ nghiêm trọng tại dãy Appalachian.
Trong khi đó, bão Katrina năm 2005 có đường kính chỉ bằng một nửa nhưng lại gây ra thảm họa lịch sử ở New Orleans do nước dâng và hệ thống đê vỡ. Trước đó, bão Andrew năm 1992 có đường kính chỉ khoảng 80km nhưng sức gió cực mạnh tới 265km/h đã phá hủy hơn 63.000 ngôi nhà tại Florida.
Không chỉ lớn hơn, các cơn bão ngày nay còn ngày càng khó dự đoán về hướng đi và tốc độ di chuyển. Khi khí hậu thay đổi, dòng chảy khí quyển và nhiệt độ đại dương trở nên thất thường làm cho quỹ đạo bão biến động phức tạp.
Thực tế nhiều cơn bão trong những năm gần đây đã đổi hướng bất ngờ ngay trước khi đổ bộ, gây khó khăn lớn cho công tác phòng chống và ứng phó của các địa phương.
Trên Biển Đông, nơi Việt Nam chịu ảnh hưởng trực tiếp, các cơn bão gần đây như bão Noru (2022), bão Talim và bão Saola (2023) cho thấy xu hướng này rõ rệt.
Đặc biệt cơn bão Bualoi (bão số 10) di chuyển nhanh và phức tạp hiếm gặp, với vận tốc lên tới 35km/h, gần gấp đôi tốc độ trung bình của nhiều cơn bão.
Khi tiến vào Bắc Trung Bộ, Bualoi gây mưa rất to, gió rít liên hồi, làm tốc mái nhà, cây cối bật gốc, ô tô bị hất xuống hồ… Chính sự bất thường cả về tốc độ và phạm vi ảnh hưởng của Bualoi đã cho thấy rõ thách thức mà các quốc gia ven biển phải đối mặt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Biến đổi khí hậu "nuôi" những cơn bão dữ
Có cơn bão di chuyển với tốc độ rất nhanh, chỉ vài chục giờ đã vào đất liền; nhưng cũng có bão lại chậm rãi, đổi hướng thất thường, khiến việc dự báo đường đi gặp nhiều thách thức.
Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao năng lực quan trắc, cập nhật dự báo liên tục, đồng thời tăng cường các biện pháp ứng phó linh hoạt cho cộng đồng dân cư ven biển.
Biến đổi khí hậu được coi là yếu tố nền khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng mạnh hơn. Theo tổ chức phi lợi nhuận Climate Central, nhiệt độ bề mặt biển tăng cao đã "tiếp thêm năng lượng" cho nhiều cơn bão ở khắp thế giới.
Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Environmental Research: Climate năm 2024 cho thấy từ năm 2019 đến 2023, đa số các cơn bão đều bị biến đổi khí hậu làm trầm trọng hơn, và toàn bộ bão hình thành trong năm 2024 đều chịu tác động này.
Những phát hiện mới từ Đại học Purdue không chỉ góp phần lý giải sự khác biệt về kích thước bão mà còn nhấn mạnh mối nguy hiểm gia tăng trong bối cảnh Trái đất ngày càng nóng lên.
Khi nước biển tiếp tục ấm dần và quỹ đạo bão trở nên khó đoán, việc theo dõi và dự báo chính xác hơn về kích thước lẫn hướng đi sẽ trở thành chìa khóa để giảm thiểu thiệt hại cho cộng đồng./.
Nguồn: Minh Hải/tuoitre.vn
